Armenian

Noun

ժամ • ‎(žam)

1. hour

   կես ժամ‎ ― kes žam ― half an hour

2. time

   ժամը քանի՞սն է‎ ― žamə kʿani^?sn ē ― what time is it?

3. (colloquial) watch

   ժամս գողացել են‎ ― žams gołacʿel en ― my watch has been stolen

   ժամս տանն եմ թողել‎ ― žams tann em tʿołel ― I left my watch at home

4. (Christianity) divine service
5. (dialectal) church

Declension

Synonyms

• (time): ժամանակ ‎(žamanak)

Old Armenian

Etymology

Shortening of ժաման ‎(žaman), where the ending was wrongly interpreted as the suffix -ան ‎(-an). The meaning of “church” in popular speech developed from “time” → “time of divine service” → “the place of divine service, church”; the similarity with Arabic جامع ‎(jāmiʿ, “mosque”), Turkish cami is coincidental.

Noun

ժամ • ‎(žam)

1. hour

   առաջին ժամ եւ կէս‎ ― aṙaǰin žam ew kēs ― an hour and a half

   կէս ժամ‎ ― kēs žam ― half an hour

   քառորդ մի ժամու‎ ― kʿaṙord mi žamu ― a quarter of an hour

2. time, moment; proper time, precise time

   վրան/խորան ժամու‎ ― vran/xoran žamu ― the Tabernacle

   միջին ժամ‎ ― miǰin žam ― mean time

   աստեղական ժամ‎ ― astełakan žam ― sidereal time

   արեւային ժամ‎ ― arewayin žam ― solar time

   ճշմարիտ ժամ‎ ― čšmarit žam ― true time

   հնչել երկրոդ ժամու‎ ― hnčʿel erkrod žamu ― to strike two

   քանի՞ են ժամք‎ ― kʿani^? en žamkʿ ― what o'clock is it? what's o'clock?

   ժամ է երկրորդ‎ ― žam ē erkrord ― it is two o'clock

   ժամք երկու եւ վայրկեանք տասն‎ ― žamkʿ erku ew vayrkeankʿ tasn ― it is ten minutes past two (o'clock)

   երկու ժամք եւ քառորդ մի‎ ― erku žamkʿ ew kʿaṙord mi ― it is a quarter past two

   ժամք երկու եւ վարկեանք քսան‎ ― žamkʿ erku ew varkeankʿ kʿsan ― twenty minutes past two

   ժամք երկու եւ կէս‎ ― žamkʿ erku ew kēs ― half past two

   ժամք երկու եւ վայրկեանք յիսուն‎ ― žamkʿ erku ew vayrkeankʿ yisun ― it is ten minutes to three

   ժամք երկու քառորդաւ ընդհատ‎ ― žamkʿ erku kʿaṙordaw əndhat ― a quarter to three

   ժամք երկու եւ վայրկեանք քառասուն‎ ― žamkʿ erku ew vayrkeankʿ kʿaṙasun ― twenty minutes to three

   զերրորդ ժամու‎ ― zerrord žamu ― about three o'clock

   ի վեցերորդ ժամու առաւօտուն‎ ― i vecʿerord žamu aṙawōtun ― at six (o'clock) in the morning, or at six AM

   յեօթն ժամու յետ միջօրէի‎ ― yeōtʿn žamu yet miǰōrēi ― at seven in the afternoon, or at seven PM

   ի սմին իսկ ժամու/պահու‎ ― i smin isk žamu/pahu ― just now, now

   յամենայն ժամու, յորում եւ է ժամու‎ ― yamenayn žamu, yorum ew ē žamu ― every hour in the day, at every moment

   ի նշանակեալ ժամու/պահու‎ ― i nšanakeal žamu/pahu ― at the appointed time

   ամենայն ժամուց են նորա գործք‎ ― amenayn žamucʿ en nora gorckʿ ― every hour of his time has its appointed task

   ի ժամս պարապոյ իմոյ, ի ժամս զբօսանց‎ ― i žams parapoy imoy, i žams zbōsancʿ ― in my leisure hours

   ժամ բարեպատեհ‎ ― žam barepateh ― favorable moment

   ժամու, ի ժամու, ի դէպ ժամու‎ ― žamu, i žamu, i dēp žamu ― in time, in good time, at the proper time

   ժամ առնել, դնել, տալ‎ ― žam aṙnel, dnel, tal ― to appoint an hour, a time, to fix a day

   ժամ է‎ ― žam ē ― it is time, it is the fitting moment

   այլում ժամու եւ ժամանակի սպասել‎ ― aylum žamu ew žamanaki spasel ― to wait better times, or for a more favorable occasion

   բազում ժամս ընդ իմն հանել‎ ― bazum žams ənd imn hanel ― to stay some hours with

   ժամ հարկանել‎ ― žam harkanel ― to ring the bell (to indicate the time)

   յամենայն ժամ‎ ― yamenayn žam ― at all times, always

   ժամ ի ժամ‎ ― žam i žam ― from hour to hour

   ժամ ի առնել, սահմանել‎ ― žam i aṙnel, sahmanel ― to put off from time to time, to spin out, to prolong

   ժամ ի ժամէ, ժամէ ի ժամ‎ ― žam i žamē, žamē i žam ― at every moment, hourly, from hour to hour

   առ ժամ մի, ընդ ժամս, առ ժամս‎ ― aṙ žam mi, ənd žams, aṙ žams ― at present, for the moment, now, provisionally

   ժամս ժամս, ընդ ժամս ժամս, ժամս ընդ ժամս‎ ― žams žams, ənd žams žams, žams ənd žams ― from time to time, now and then, sometimes

   յառաջ քան զժամն‎ ― yaṙaǰ kʿan zžamn ― out of time, before the time, too soon

   եկեալ հասանէր ժամ‎ ― ekeal hasanēr žam ― the moment had arrived

   ժամ ճաշոյն‎ ― žam čašoyn ― dinner-time, the dinner hour

   ժամ ճաշոյ է‎ ― žam čašoy ē ― it is dinner-time

   զօգուտ ժամս, ի բազում ժամս, ժամս ձիգս, ցմեծ ժամս‎ ― zōgut žams, i bazum žams, žams jigs, cʿmec žams ― for hours together, whole hours, hours at a time, along time

   հասանել ժամու կնոջ‎ ― hasanel žamu knoǰ ― to he near delivery or childbirth; to be near her time

   յետին ժամ‎ ― yetin žam ― dying hour, hour of death, last moments

3. leisure-time, opportunity, occasion

   ժամ առնուլ, գտանել‎ ― žam aṙnul, gtanel ― to take occasion, to find time, or opportunity

   յորժամ ժամ լինիցի‎ ― yoržam žam linicʿi ― when the opportunity arrives

4. season

   ըստ ժամուն պիտոյից‎ ― əst žamun pitoyicʿ ― according to circumstances, seasonableness

   ի ժամու եւ տարաժամու‎ ― i žamu ew taražamu ― seasonably and unseasonably

5. (astrology) horoscope, nativity, ascendant
6. (Christianity) canonical hours, divine service

   ժամ առնել‎ ― žam aṙnel ― to pray; to say the mass

7. (dialectal) church

Declension

Derived terms

Related terms

• ժաման ‎(žaman)
• ժամանակ ‎(žamanak)

Descendants

• Armenian: ժամ ‎(žam)
• Gerogian: ჟამი ‎(žami)
• Mingrelian: ჟამი ‎(žami)
• Turkish: zangoç
• Udi: жамукӏал ‎(žamuḳal), жамгьар ‎(žamhar)

References

• Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ժամ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “ժամ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “ժամ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, published 1926–1935