Polish

Noun

żółć f

1. yellow (colour)
   • 1973, Jerzy Wolff, Kształt pie̜kna, Arkady, page 210

     I tu „abstrakcje” karmiono reminiscencją z natury, z której elementy poszczególne wybrano po to, by z nich stworzyć kombinacje proste, bo złożone często z kilku zaledwie kresek barw takich jak: czerwień, żółć, błękit, z dodatkiem czasami zieleni, fioletu, oranżu.

   • 1977, Krystyna Secomska, Legenda Aleksandra Wielkiego w "Pantheonie" sandomierskim: miniatury w Kodeksie z 1335 roku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, page 154

     Począwszy od karty 47^v efekty kolorystyczne stają się bardziej agresywne (róż złamany z fioletem, jaskrawy błękit, manganowa zieleń, ostra żółć) […]

   • 1982, Witold Nawrocki, Współczesność i historia: z problematyki współczesnej literatury czeskiej i słowackiej

     Życie i śmierć — i to dowodzi pośrednich koneksji Cervenia z praktyką ekspresjonistów 2 — symbolizowane są kolorami: żółć jest barwą więdnięcia i rozkładu, błękit i złoto barwą życia.

   • 2005, Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się: książka dla rodziców, terapeutów i nauczycielek przedszkola, WSiP (ISBN 9788302077197), page 157

     Przypominam: do kolorów zasadniczych zalicza się: czerwień, błękit, żółć, biel i czerń. Inne kolory – pochodne – uzyskuje się, dobierając proporcje kolorów zasadniczych i mieszając je.

2. (biochemistry) bile (liquid produced by the liver)
   • 1820, Sylwan: Dziennik nauk leśnych i Myśliwych volume I, page 63

     Ponieważ żółć pęcherzykowa ma mocniéyszy kolor, większą gorycz i iest gęstsza od téy, która prosto z wątroby do kiszek udaie się, i ponieważ wszystkie zwierzęta mięsem żyiące maią pęcherzyk, zbywa zaś na nim po większéy części tym, które roślinami karmią się; nie możeż bydź czasem, że żółć pierwsza bardziéy do trawienia zwierzęcych, a druga do roślinnych pokarmów przyda się?

   • 1986, Krystyna Flis, Wanda Konaszewska, Podstawy żywienia człowieka, WSiP (ISBN 9788302028670), page 99

     Następuje emulgowanie tłuszczu i w tym procesie największą rolę odgrywa żółć. Żółć aktywuje lipazę, zmniejszając napięcie powierzchniowe tłuszczów, a tym samym zwiększa powierzchnię zetknięcia z enzymem. Żółć jest konieczna przy wchłanianiu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) i karotenów.

   • 2013, Courtney M. Townsend, Chirurgia Sabiston, Elsevier Health Sciences (ISBN 9788376091624), page 376

     Po przejściu z kanalików do przewodzików żółciowych, a następnie do głównych przewodów żółciowych, żółć podlega dalszej reabsorpcji i wydzielaniu. Komórki nabłonkowe dróg żółciowych aktywnie wchłaniają zwrotnie wodę i elektrolity.

3. bile (humour in medieval physiology)
   • 1838, Aleksander Fredro, "Dożywocie", Komedye, page 305

     ŁATKA. Jasiu Jańciu dla miłości / Boga Ojca jedynego, / Nie nudź téż tak bez litości, / Bo nim przyjdzie co do czego, / Tak udręczysz, tak utrudzisz, / Tak wymęczysz, tak wynudzisz, / Że aż krew się w żółć przemienia.

   • 2008, Przegląd filozoficzno-literacki, Uniwersytet Warszawski, Instytut Filozofii

     Podstawą rozdziałów III- VII jest teoria humoralna. Czytelnik dowiaduje się, że szczególnym zagrożeniem dla ludzi nauki są flegma i czarna żółć (III). Następnie Ficino wskazuje, dlaczego intelektualiści mają duże skłonności do melancholii (IV).

4. bile (ill temper)
   • 1979, Marian Brandys, Koniec świata szwoleżerów, Iskry, page 203

     Ten człowieczek cichy, skromny, potulny, uczynny i chętnie biedujący, tak że go młodzież koroniarska nazwała »Jezuskiem litewskim«, miał przecie w sobie żółci nie mało, którą przeciwników lub nieprzyjaciół ścigał wytrwale i zjadliwie, ale zwykle z boku lub z ukrycia.

Declension