Hindi
Noun
चन्द्र • (candra) m (Urdu spelling چندر)
- moon
Sanskrit
Etymology
From श्चन्द्र (ścandrá, “shining, radiant”).
Adjective
चन्द्र • (candrá)
- glittering, shining (as gold), having the brilliancy or hue of light (said of gods, of water and of soma)
- RV 10.121.9c
- मा नो हिंसीज्जनिता यः पर्थिव्या यो वा दिवंसत्यधर्मा जजान |
- यश्चापश्चन्द्रा बर्हतीर्जजानकस्मै देवाय हविषा विधेम ||
- mā no hiṃsījjanitā yaḥ pṛthivyā yo vā divaṃsatyadharmā jajāna |
- yaścāpaścandrā bṛhatīrjajānakasmai devāya haviṣā vidhema ||
- Neer may he harm us who is earth's Begetter, nor he whose laws are sure, the heavens' Creator,
- He who brought forth the great and lucid waters. What God shall we adore with our oblation?
Declension
Masculine a-stem declension of चन्द्र |
Nom. sg.
|
चन्द्रः (candraḥ)
|
Gen. sg.
|
चन्द्रस्य (candrasya)
|
|
Singular |
Dual |
Plural |
Nominative
|
चन्द्रः (candraḥ)
|
चन्द्रौ (candrau)
|
चन्द्राः (candrāḥ)
|
Vocative
|
चन्द्र (candra)
|
चन्द्रौ (candrau)
|
चन्द्राः (candrāḥ)
|
Accusative
|
चन्द्रम् (candram)
|
चन्द्रौ (candrau)
|
चन्द्रान् (candrān)
|
Instrumental
|
चन्द्रेण (candreṇa)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रैः (candraiḥ)
|
Dative
|
चन्द्राय (candrāya)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रेभ्यः (candrebhyaḥ)
|
Ablative
|
चन्द्रात् (candrāt)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रेभ्यः (candrebhyaḥ)
|
Genitive
|
चन्द्रस्य (candrasya)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्राणाम् (candrāṇām)
|
Locative
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्रेषु (candreṣu)
|
Feminine ā-stem declension of चन्द्र |
Nom. sg.
|
चन्द्रा (candrā)
|
Gen. sg.
|
चन्द्रायाः (candrāyāḥ)
|
|
Singular |
Dual |
Plural |
Nominative
|
चन्द्रा (candrā)
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्राः (candrāḥ)
|
Vocative
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्राः (candrāḥ)
|
Accusative
|
चन्द्राम् (candrām)
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्राः (candrāḥ)
|
Instrumental
|
चन्द्रया (candrayā)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्राभिः (candrābhiḥ)
|
Dative
|
चन्द्रायै (candrāyai)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्राभ्यः (candrābhyaḥ)
|
Ablative
|
चन्द्रायाः (candrāyāḥ)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्राभ्यः (candrābhyaḥ)
|
Genitive
|
चन्द्रायाः (candrāyāḥ)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्राणाम् (candrāṇām)
|
Locative
|
चन्द्रायाम् (candrāyām)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्रासु (candrāsu)
|
Neuter a-stem declension of चन्द्र |
Nom. sg.
|
चन्द्रम् (candram)
|
Gen. sg.
|
चन्द्रस्य (candrasya)
|
|
Singular |
Dual |
Plural |
Nominative
|
चन्द्रम् (candram)
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्राणि (candrāṇi)
|
Vocative
|
चन्द्र (candra)
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्राणि (candrāṇi)
|
Accusative
|
चन्द्रम् (candram)
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्राणि (candrāṇi)
|
Instrumental
|
चन्द्रेण (candreṇa)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रैः (candraiḥ)
|
Dative
|
चन्द्रा (candrā)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रेभ्यः (candrebhyaḥ)
|
Ablative
|
चन्द्रात् (candrāt)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रेभ्यः (candrebhyaḥ)
|
Genitive
|
चन्द्रस्य (candrasya)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्राणाम् (candrāṇām)
|
Locative
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्रेषु (candreṣu)
|
Noun
चन्द्र • (candrá) m
- the moon (also personified as a deity)
- RV 1.24.10d
- अमी य रक्षा निहितास उच्चा नक्तं दद्र्श्रे कुह चिद दिवेयुः |
- अदब्धानि वरुणस्य वरतानि विचाकशच्चन्द्रमा नक्तमेति ||
- amī ya ṛkṣā nihitāsa uccā naktaṃ dadṛśre kuha cid diveyuḥ |
- adabdhāni varuṇasya vratāni vicākaśaccandramā naktameti ||
- Whither by day depart the constellations that shine at night, set high in heaven above us?
- Varuna's holy laws remain unweakened, and through the night the Moon moves on in splendor.
- (at the end of a compound) "the moon of" i.e. the most excellent among
- पार्थिवचन्द्र (pārthiva-candra) or नरेन्द्रचन्द्र (narendra-candra) — a most excellent king
- the number "one"
- a lovely or agreeable phenomenon of any kind
- a spot similar to the moon
- the eye in a peacock's tail
- the mark of the visarga
- a kind of reddish pearl
- camphor
- water
- the काम्पिल्ल (kāmpilla) plant
- (prosody) a metre of 4x19 syllables
- name of a daitya (= चन्द्रवर्मन् (candra-varman), king of the kāmbojas)
- name of a son of Kṛṣṇa
- name of a son of विश्वगन्धि (viśva-gandhi) and father of युवनाश्व (yuvanāśva)
- name of a grammarian (= चन्द्रगोमिन् (candra-gomin))
- name of a king
- name of one of the ancestors of the गौड (gauḍa) Brahmins
- name of several other men
- name one of the 18 minor dvīpas
- = चन्द्रपर्वत (candra-parvata)
Declension
Masculine a-stem declension of चन्द्र |
Nom. sg.
|
चन्द्रः (candraḥ)
|
Gen. sg.
|
चन्द्रस्य (candrasya)
|
|
Singular |
Dual |
Plural |
Nominative
|
चन्द्रः (candraḥ)
|
चन्द्रौ (candrau)
|
चन्द्राः (candrāḥ)
|
Vocative
|
चन्द्र (candra)
|
चन्द्रौ (candrau)
|
चन्द्राः (candrāḥ)
|
Accusative
|
चन्द्रम् (candram)
|
चन्द्रौ (candrau)
|
चन्द्रान् (candrān)
|
Instrumental
|
चन्द्रेण (candreṇa)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रैः (candraiḥ)
|
Dative
|
चन्द्राय (candrāya)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रेभ्यः (candrebhyaḥ)
|
Ablative
|
चन्द्रात् (candrāt)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रेभ्यः (candrebhyaḥ)
|
Genitive
|
चन्द्रस्य (candrasya)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्राणाम् (candrāṇām)
|
Locative
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्रेषु (candreṣu)
|
See also
Descendants
- Assamese: চন্দ্ৰ (sondro)
- Bengali: চন্দা (canda)
- Dhivehi: [script needed] (handu)
- Gujarati: ચાંદ (cānda), ચંદ્ર (candra)
- Hindi: चन्द्र (candra)
- Kannada: ಚಂದ್ರ (caṃdra)
- Kashmiri: चन्द् (tsạndar)
- Konkani: चंद्रु (candru)
- Malay: cendera
|
|
- Marathi: चंद्र (canda)
- Nepali: चाँद् (cand)
- Oriya: ଚନ୍ଦ (canda)
- Punjabi: ਚੰਦ (cand)
- Sindhi: چَنڊُ (candu)
- Sinhalese: හඳ (han̆da)
- Telugu: చంద్రుడు (caṃdruḍu)
- Urdu: چندر (candra)
|
Noun
चन्द्र • (candrá) n
- gold
- RV 2.2.4c
- तमुक्षमाणं रजसि सव आ दमे चन्द्रमिव सुरुचं हवार आ दधुः |
- पर्श्न्याः पतरं चितयन्तमक्षभिः पाथो न पायुं जनसी उभे अनु ||
- tamukṣamāṇaṃ rajasi sva ā dame candramiva surucaṃ hvāra ā dadhuḥ |
- pṛśnyāḥ pataraṃ citayantamakṣabhiḥ pātho na pāyuṃ janasī ubhe anu ||
- Him have they set in his own dwelling, in the vault, like the gold waxing, fulgent, in the realm of air.
- Bird of the firmament, observant with his eyes, guard of the place as'twere, looking to Gods and men.
- a kind of sour rice-gruel
- name of a sāman
- cardamoms
- Cocculus cordifolius (गुडूची (guḍūcī))
- = चन्द्रास्पदा (candrā-spadā)
- name of a river
Declension
Neuter a-stem declension of चन्द्र |
Nom. sg.
|
चन्द्रम् (candram)
|
Gen. sg.
|
चन्द्रस्य (candrasya)
|
|
Singular |
Dual |
Plural |
Nominative
|
चन्द्रम् (candram)
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्राणि (candrāṇi)
|
Vocative
|
चन्द्र (candra)
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्राणि (candrāṇi)
|
Accusative
|
चन्द्रम् (candram)
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्राणि (candrāṇi)
|
Instrumental
|
चन्द्रेण (candreṇa)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रैः (candraiḥ)
|
Dative
|
चन्द्रा (candrā)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रेभ्यः (candrebhyaḥ)
|
Ablative
|
चन्द्रात् (candrāt)
|
चन्द्राभ्याम् (candrābhyām)
|
चन्द्रेभ्यः (candrebhyaḥ)
|
Genitive
|
चन्द्रस्य (candrasya)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्राणाम् (candrāṇām)
|
Locative
|
चन्द्रे (candre)
|
चन्द्रयोः (candrayoḥ)
|
चन्द्रेषु (candreṣu)
|
References
- Sir Monier Monier-Williams (1898) A Sanskrit-English dictionary etymologically and philologically arranged with special reference to cognate Indo-European languages, Oxford: Clarendon Press, page 386