Definify.com

Definition 2024


काल

काल

See also: काले

Hindi

Noun

काल (kāl) m

  1. era, epoch, age, period
  2. (grammar) tense

Sanskrit

Etymology 1

Adjective

काल (kāla)

  1. black, of a dark colour, dark-blue
Declension
Masculine a-stem declension of काल
Nom. sg. कालः (kālaḥ)
Gen. sg. कालस्य (kālasya)
Singular Dual Plural
Nominative कालः (kālaḥ) कालौ (kālau) कालाः (kālāḥ)
Vocative काल (kāla) कालौ (kālau) कालाः (kālāḥ)
Accusative कालम् (kālam) कालौ (kālau) कालान् (kālān)
Instrumental कालेन (kālena) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालैः (kālaiḥ)
Dative कालाय (kālāya) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Ablative कालात् (kālāt) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Genitive कालस्य (kālasya) कालयोः (kālayoḥ) कालानाम् (kālānām)
Locative काले (kāle) कालयोः (kālayoḥ) कालेषु (kāleṣu)
Feminine ī-stem declension of काल
Nom. sg. काली (kālī)
Gen. sg. काल्याः (kālyāḥ)
Singular Dual Plural
Nominative काली (kālī) काल्यौ (kālyau) काल्यः (kālyaḥ)
Vocative कालि (kāli) काल्यौ (kālyau) काल्यः (kālyaḥ)
Accusative कालीम् (kālīm) काल्यौ (kālyau) कालीः (kālīḥ)
Instrumental काल्या (kālyā) कालीभ्याम् (kālībhyām) कालीभिः (kālībhiḥ)
Dative काल्यै (kālyai) कालीभ्याम् (kālībhyām) कालीभ्यः (kālībhyaḥ)
Ablative काल्याः (kālyāḥ) कालीभ्याम् (kālībhyām) कालीभ्यः (kālībhyaḥ)
Genitive काल्याः (kālyāḥ) काल्योः (kālyoḥ) कालीनाम् (kālīnām)
Locative काल्याम् (kālyām) काल्योः (kālyoḥ) कालीषु (kālīṣu)
Neuter a-stem declension of काल
Nom. sg. कालम् (kālam)
Gen. sg. कालस्य (kālasya)
Singular Dual Plural
Nominative कालम् (kālam) काले (kāle) कालानि (kālāni)
Vocative काल (kāla) काले (kāle) कालानि (kālāni)
Accusative कालम् (kālam) काले (kāle) कालानि (kālāni)
Instrumental कालेन (kālena) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालैः (kālaiḥ)
Dative काला (kālā) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Ablative कालात् (kālāt) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Genitive कालस्य (kālasya) कालयोः (kālayoḥ) कालानाम् (kālānām)
Locative काले (kāle) कालयोः (kālayoḥ) कालेषु (kāleṣu)

Noun

काल (kāla) m

  1. A black or dark-blue colour
  2. The black part of the eye
  3. An Indian cuckoo
  4. The poisonous serpent Coluber नाग (nāga) (= कालसर्प (kālasarpa))
  5. (botany) Senna sophera (syn. Cassia sophera)
  6. A red kind of Plumbago, probably Plumbago indica
  7. Resin of the plant Shorea robusta.
  8. The planet Saturn.
  9. name of Shiva
  10. name of Rudra
  11. name of a son of Hrada
  12. name of the prince Kāla-yavana
  13. name of a brother of king Prasena-jit
  14. name of a future Buddha
  15. name of an author of mantras (= अश्वघोष (aśva-ghoṣa))
  16. name of a नागराज (nāga-rāja)
  17. name of a rakshasa
  18. name of an enemy of shiva
  19. name of a mountain
  20. (Jainism) Of one of the nine treasures
  21. A mystical name of the letter 'm'
  22. The fruit of the काला (kālā) g. हरीतक्यादि (harītaky-ādi)
  23. name of a shakti
  24. name of a daughter of Daksha (the mother of the Kāleyas or Kālakeyas, a family of asuras)
  25. name of Durga
Declension
Masculine a-stem declension of काल
Nom. sg. कालः (kālaḥ)
Gen. sg. कालस्य (kālasya)
Singular Dual Plural
Nominative कालः (kālaḥ) कालौ (kālau) कालाः (kālāḥ)
Vocative काल (kāla) कालौ (kālau) कालाः (kālāḥ)
Accusative कालम् (kālam) कालौ (kālau) कालान् (kālān)
Instrumental कालेन (kālena) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालैः (kālaiḥ)
Dative कालाय (kālāya) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Ablative कालात् (kālāt) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Genitive कालस्य (kālasya) कालयोः (kālayoḥ) कालानाम् (kālānām)
Locative काले (kāle) कालयोः (kālayoḥ) कालेषु (kāleṣu)

Noun

काल (kāla) n

  1. a black kind of agarwood from Agallochum (now Aquilaria)
  2. a kind of perfume (कक्कोलक (kakkolaka))
  3. iron
Declension
Neuter a-stem declension of काल
Nom. sg. कालम् (kālam)
Gen. sg. कालस्य (kālasya)
Singular Dual Plural
Nominative कालम् (kālam) काले (kāle) कालानि (kālāni)
Vocative काल (kāla) काले (kāle) कालानि (kālāni)
Accusative कालम् (kālam) काले (kāle) कालानि (kālāni)
Instrumental कालेन (kālena) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालैः (kālaiḥ)
Dative काला (kālā) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Ablative कालात् (kālāt) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Genitive कालस्य (kālasya) कालयोः (kālayoḥ) कालानाम् (kālānām)
Locative काले (kāle) कालयोः (kālayoḥ) कालेषु (kāleṣu)

Etymology 2

From the root √kal (√kal, to calculate or enumerate).

Noun

काल (kāla) m

  1. a fixed or right point of time, a space of time, time (in general)
  2. the proper time or season for (+genitive, dative, locative, in compound, infinitive, or subjunctive with यद् (yad)
    • RV 10.42.9b
      उत परहामतिदीव्या जयाति कर्तं यच्छ्वघ्नी विचिनोतिकाले |
      यो देवकामो न धना रुणद्धि समित तं रायास्र्जति सवधावान ||
      uta prahāmatidīvyā jayāti kṛtaṃ yacchvaghnī vicinotikāle |
      yo devakāmo na dhanā ruṇaddhi samit taṃ rāyāsṛjati svadhāvān ||
      Yea, by superior play he wins advantage, when he, a gambler, piles his gains in season.
      Celestial-natured, he o’erwhelms with riches the devotee who keeps not back his treasure.
    kālaḥ prasthānasya or prasthānāya or prasthānetime for departure
    kriyā-kālatime for action
    nā-yaṃ kālo vilambitumthis is not the time to delay
    kālo yad bhuñjīta bhavānit is time for you to eat
  3. occasion, circumstance
  4. season
  5. meal-time (twice a day)
    ubhau kālauin the morning and in the evening
    ṣaṣṭhe kālein the evening of the third day
    ṣaṣṭhā-nna-kālaone who eats only at the sixth meal-time, i.e. who passes five meals without eating and has no meal till the evening of the third day; or without अन्न (anna):
    caturtha-kālamat the fourth meal-time, i.e. at the evening of the second day
  6. hour, hence:
    ṣaṣṭhe kāle 'hnaḥat the sixth hour of the day, i.e. at noon
  7. a period of time, time of the world (= युग (yuga))
  8. measure of time, prosody
  9. a section, part
  10. the end
  11. death by age
  12. time (as leading to events, the causes of which are imperceptible to the mind of man), destiny, fate
  13. time (as destroying all things), death, time of death (often personified and represented with the attributes of Yama, regent of the dead, or even identified with him: hence
    kālam-√i or kālaṃ-√kṛto die; kāla in this sense is frequently connected with अन्तक (antaka), मृत्यु (mṛtyu) e.g.
    abhy-adhāvata prajāḥ kāla ivā-ntakaḥhe attacked the people like Time the destroyer; compare कालान्तक (kālā*ntaka)
  14. 'kāla personified is also a देवर्षि (devarṣi) in Indra's court, and a son of Dhruva
Declension
Masculine a-stem declension of काल
Nom. sg. कालः (kālaḥ)
Gen. sg. कालस्य (kālasya)
Singular Dual Plural
Nominative कालः (kālaḥ) कालौ (kālau) कालाः (kālāḥ)
Vocative काल (kāla) कालौ (kālau) कालाः (kālāḥ)
Accusative कालम् (kālam) कालौ (kālau) कालान् (kālān)
Instrumental कालेन (kālena) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालैः (kālaiḥ)
Dative कालाय (kālāya) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Ablative कालात् (kālāt) कालाभ्याम् (kālābhyām) कालेभ्यः (kālebhyaḥ)
Genitive कालस्य (kālasya) कालयोः (kālayoḥ) कालानाम् (kālānām)
Locative काले (kāle) कालयोः (kālayoḥ) कालेषु (kāleṣu)

Descendants

References