Definify.com
Definition 2024
काल
काल
See also: काले
Sanskrit
Etymology 1
Adjective
काल • (kāla)
- black, of a dark colour, dark-blue
Declension
Masculine a-stem declension of काल | |||
---|---|---|---|
Nom. sg. | कालः (kālaḥ) | ||
Gen. sg. | कालस्य (kālasya) | ||
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | कालः (kālaḥ) | कालौ (kālau) | कालाः (kālāḥ) |
Vocative | काल (kāla) | कालौ (kālau) | कालाः (kālāḥ) |
Accusative | कालम् (kālam) | कालौ (kālau) | कालान् (kālān) |
Instrumental | कालेन (kālena) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालैः (kālaiḥ) |
Dative | कालाय (kālāya) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Ablative | कालात् (kālāt) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Genitive | कालस्य (kālasya) | कालयोः (kālayoḥ) | कालानाम् (kālānām) |
Locative | काले (kāle) | कालयोः (kālayoḥ) | कालेषु (kāleṣu) |
Feminine ī-stem declension of काल | |||
---|---|---|---|
Nom. sg. | काली (kālī) | ||
Gen. sg. | काल्याः (kālyāḥ) | ||
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | काली (kālī) | काल्यौ (kālyau) | काल्यः (kālyaḥ) |
Vocative | कालि (kāli) | काल्यौ (kālyau) | काल्यः (kālyaḥ) |
Accusative | कालीम् (kālīm) | काल्यौ (kālyau) | कालीः (kālīḥ) |
Instrumental | काल्या (kālyā) | कालीभ्याम् (kālībhyām) | कालीभिः (kālībhiḥ) |
Dative | काल्यै (kālyai) | कालीभ्याम् (kālībhyām) | कालीभ्यः (kālībhyaḥ) |
Ablative | काल्याः (kālyāḥ) | कालीभ्याम् (kālībhyām) | कालीभ्यः (kālībhyaḥ) |
Genitive | काल्याः (kālyāḥ) | काल्योः (kālyoḥ) | कालीनाम् (kālīnām) |
Locative | काल्याम् (kālyām) | काल्योः (kālyoḥ) | कालीषु (kālīṣu) |
Neuter a-stem declension of काल | |||
---|---|---|---|
Nom. sg. | कालम् (kālam) | ||
Gen. sg. | कालस्य (kālasya) | ||
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | कालम् (kālam) | काले (kāle) | कालानि (kālāni) |
Vocative | काल (kāla) | काले (kāle) | कालानि (kālāni) |
Accusative | कालम् (kālam) | काले (kāle) | कालानि (kālāni) |
Instrumental | कालेन (kālena) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालैः (kālaiḥ) |
Dative | काला (kālā) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Ablative | कालात् (kālāt) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Genitive | कालस्य (kālasya) | कालयोः (kālayoḥ) | कालानाम् (kālānām) |
Locative | काले (kāle) | कालयोः (kālayoḥ) | कालेषु (kāleṣu) |
Noun
काल • (kāla) m
- A black or dark-blue colour
- The black part of the eye
- An Indian cuckoo
- The poisonous serpent Coluber नाग (nāga) (= कालसर्प (kālasarpa))
- (botany) Senna sophera (syn. Cassia sophera)
- A red kind of Plumbago, probably Plumbago indica
- Resin of the plant Shorea robusta.
- The planet Saturn.
- name of Shiva
- name of Rudra
- name of a son of Hrada
- name of the prince Kāla-yavana
- name of a brother of king Prasena-jit
- name of a future Buddha
- name of an author of mantras (= अश्वघोष (aśva-ghoṣa))
- name of a नागराज (nāga-rāja)
- name of a rakshasa
- name of an enemy of shiva
- name of a mountain
- (Jainism) Of one of the nine treasures
- A mystical name of the letter 'm'
- The fruit of the काला (kālā) g. हरीतक्यादि (harītaky-ādi)
- name of a shakti
- name of a daughter of Daksha (the mother of the Kāleyas or Kālakeyas, a family of asuras)
- name of Durga
Declension
Masculine a-stem declension of काल | |||
---|---|---|---|
Nom. sg. | कालः (kālaḥ) | ||
Gen. sg. | कालस्य (kālasya) | ||
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | कालः (kālaḥ) | कालौ (kālau) | कालाः (kālāḥ) |
Vocative | काल (kāla) | कालौ (kālau) | कालाः (kālāḥ) |
Accusative | कालम् (kālam) | कालौ (kālau) | कालान् (kālān) |
Instrumental | कालेन (kālena) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालैः (kālaiḥ) |
Dative | कालाय (kālāya) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Ablative | कालात् (kālāt) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Genitive | कालस्य (kālasya) | कालयोः (kālayoḥ) | कालानाम् (kālānām) |
Locative | काले (kāle) | कालयोः (kālayoḥ) | कालेषु (kāleṣu) |
Noun
काल • (kāla) n
- a black kind of agarwood from Agallochum (now Aquilaria)
- a kind of perfume (कक्कोलक (kakkolaka))
- iron
Declension
Neuter a-stem declension of काल | |||
---|---|---|---|
Nom. sg. | कालम् (kālam) | ||
Gen. sg. | कालस्य (kālasya) | ||
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | कालम् (kālam) | काले (kāle) | कालानि (kālāni) |
Vocative | काल (kāla) | काले (kāle) | कालानि (kālāni) |
Accusative | कालम् (kālam) | काले (kāle) | कालानि (kālāni) |
Instrumental | कालेन (kālena) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालैः (kālaiḥ) |
Dative | काला (kālā) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Ablative | कालात् (kālāt) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Genitive | कालस्य (kālasya) | कालयोः (kālayoḥ) | कालानाम् (kālānām) |
Locative | काले (kāle) | कालयोः (kālayoḥ) | कालेषु (kāleṣu) |
Etymology 2
From the root √kal (√kal, “to calculate or enumerate”).
Noun
काल • (kāla) m
- a fixed or right point of time, a space of time, time (in general)
- the proper time or season for (+genitive, dative, locative, in compound, infinitive, or subjunctive with यद् (yad)
- RV 10.42.9b
- उत परहामतिदीव्या जयाति कर्तं यच्छ्वघ्नी विचिनोतिकाले |
- यो देवकामो न धना रुणद्धि समित तं रायास्र्जति सवधावान ||
- uta prahāmatidīvyā jayāti kṛtaṃ yacchvaghnī vicinotikāle |
- yo devakāmo na dhanā ruṇaddhi samit taṃ rāyāsṛjati svadhāvān ||
- Yea, by superior play he wins advantage, when he, a gambler, piles his gains in season.
- Celestial-natured, he o’erwhelms with riches the devotee who keeps not back his treasure.
- kālaḥ prasthānasya or prasthānāya or prasthāne — time for departure
- kriyā-kāla — time for action
- nā-yaṃ kālo vilambitum — this is not the time to delay
- kālo yad bhuñjīta bhavān — it is time for you to eat
- RV 10.42.9b
- occasion, circumstance
- season
- meal-time (twice a day)
- ubhau kālau — in the morning and in the evening
- ṣaṣṭhe kāle — in the evening of the third day
- ṣaṣṭhā-nna-kāla — one who eats only at the sixth meal-time, i.e. who passes five meals without eating and has no meal till the evening of the third day; or without अन्न (anna):
- caturtha-kālam — at the fourth meal-time, i.e. at the evening of the second day
- hour, hence:
- ṣaṣṭhe kāle 'hnaḥ — at the sixth hour of the day, i.e. at noon
- a period of time, time of the world (= युग (yuga))
- measure of time, prosody
- a section, part
- the end
- death by age
- time (as leading to events, the causes of which are imperceptible to the mind of man), destiny, fate
- time (as destroying all things), death, time of death (often personified and represented with the attributes of Yama, regent of the dead, or even identified with him: hence
- kālam-√i or kālaṃ-√kṛ — to die; kāla in this sense is frequently connected with अन्तक (antaka), मृत्यु (mṛtyu) e.g.
- abhy-adhāvata prajāḥ kāla ivā-ntakaḥ — he attacked the people like Time the destroyer; compare कालान्तक (kālā*ntaka)
- 'kāla personified is also a देवर्षि (devarṣi) in Indra's court, and a son of Dhruva
Declension
Masculine a-stem declension of काल | |||
---|---|---|---|
Nom. sg. | कालः (kālaḥ) | ||
Gen. sg. | कालस्य (kālasya) | ||
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | कालः (kālaḥ) | कालौ (kālau) | कालाः (kālāḥ) |
Vocative | काल (kāla) | कालौ (kālau) | कालाः (kālāḥ) |
Accusative | कालम् (kālam) | कालौ (kālau) | कालान् (kālān) |
Instrumental | कालेन (kālena) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालैः (kālaiḥ) |
Dative | कालाय (kālāya) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Ablative | कालात् (kālāt) | कालाभ्याम् (kālābhyām) | कालेभ्यः (kālebhyaḥ) |
Genitive | कालस्य (kālasya) | कालयोः (kālayoḥ) | कालानाम् (kālānām) |
Locative | काले (kāle) | कालयोः (kālayoḥ) | कालेषु (kāleṣu) |
Descendants
References
- Sir Monier Monier-Williams (1898) A Sanskrit-English dictionary etymologically and philologically arranged with special reference to cognate Indo-European languages, Oxford: Clarendon Press, page 0277
- Agallochum at The Plant List